حفظ بهداشت دهان و دندان از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از مشکلات شایعی که می‌تواند به سلامت دندان‌ها و لثه‌ها آسیب برساند، تشکیل پلاک و جرم است. پلاک لایه‌ای نرم است که به طور طبیعی روی سطح دندان‌ها تشکیل می‌شود و شامل باکتری‌ها، ذرات غذایی و سایر مواد تخریب کننده است. اگر پلاک به مدت طولانی بر روی دندان‌ها باقی بماند و به جرم تبدیل شود، می‌تواند به عفونت‌های لثه، بوی بد دهان و بروز مشکلات دندانی منجر شود.
خوشبختانه با رعایت روش‌ها و تکنیک‌های صحیح مراقبت از دهان و دندان، می‌توان از تشکیل پلاک و جرم جلوگیری کرد و بهداشت دهانی را به خوبی حفظ کرد. گاها پیش می‌آید که مراجعین از تشکیل پلاک روی لمینت دندان خود شاکی هستند که آنها نیز می‌توانند به کمک جرمگیری، دندان خود را مانند روز اولشان کنند. با این حال شما می‌توانید برای انجام این خدمات به دندانپزشکی دکتر قاسمی مراجعه کنید؛ همچنین با ادامه این مقاله همراه ما باشید تا با روش‌های جلوگیری از تشکیل پلاک آشنا شوید.
پلاک دندان چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟
پلاک دندان یک لایه نازک، چسبنده و بی‌رنگ از باکتری‌هاست که به‌صورت طبیعی روی سطح دندان‌ها و لثه‌ها شکل می‌گیرد. این لایه زمانی ایجاد می‌شود که باقی‌مانده غذا، به‌ویژه قندها و نشاسته‌ها، روی دندان باقی بماند و با بزاق دهان ترکیب شود. اگر پلاک به‌موقع و به‌طور صحیح با مسواک و نخ دندان پاک نشود، می‌تواند به سرعت به ماده‌ای سخت‌تر به نام «جرم» تبدیل شود. نکته مهم این است که پلاک نه‌تنها ظاهر دندان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه در صورت بی‌توجهی می‌تواند باعث پوسیدگی، التهاب لثه و بوی بد دهان شود.
چگونه از شر پلاک دندان و تارتار خلاص شویم؟
برای خلاص شدن از پلاک دندان و تارتار، رعایت بهداشت دهان و انجام بهداشت دهان منظم و صحیح بسیار مهم است. به همین دلیل دندان‌ها را حداقل دو بار در روز، به مدت دو دقیقه مسواک بزنید. استفاده از مسواک‌های نرم و متوسط با سر برس مناسب برای دندان‌ها و لثه‌ها پیشنهاد می‌شود. همچنین برای پاک کردن باقی مانده‌ها و پلاک بین دندان‌ها، از نخ دندان‌ها استفاده کنید. با مراجعه به دندانپزشک خود، روش صحیح استفاده از نخ دندان را یاد بگیرید.
شما می‌توانید از روش‌های دیگری نیز استفاده کنید؛ یکی از آنها استفاده از دهان‌شویه‌ها است. آنها می‌توانند به کاهش پلاک کمک کنند؛ اما بهتر است محصولاتی که حاوی الکل هستند را انتخاب نکنید، زیرا مصرف طولانی مدت آنها ممکن است باعث خشکی دهان شود.
البته که همه این روش‌ها به استفاده از محصولات بهداشتی ختم نمی‌شود بلکه شما باید رژیم غذایی خود را نیز رعایت کنید. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه که به طور طبیعی به تمیزی دهان کمک می‌کنند، مفید هستند. همچنین مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر و محصولات لبنی نیز به سلامت دندان‌ها کمک می‌کند. در نتیجه برای بررسی‌های منظم و تمیزی‌های دندان، بهتر است هر شش ماه یک بار دندانپزشک خود را ملاقات کنید. او می‌تواند پلاک و تارتار را پاکسازی کند و مشکلات دهانی را تشخیص دهد.
لطفا در صورت تماس با مطب ذکر کنید که از طریق سایت تماس گرفته اید
بیشتر بخوانید: برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها چه اقداماتی انجام دهیم؟
تفاوت بین پلاک و جرم دندانی را بشناسید
پلاک و جرم دندانی اگرچه به هم مرتبط هستند، اما تفاوت‌های اساسی دارند. پلاک همان لایه نرم و چسبنده‌ای است که به‌صورت روزانه روی دندان‌ها تشکیل می‌شود و قابل پاکسازی با مسواک و نخ دندان است. در مقابل، جرم دندانی زمانی شکل می‌گیرد که پلاک به مدت طولانی روی دندان باقی بماند و با مواد معدنی موجود در بزاق سخت شود. برخلاف پلاک، جرم با مسواک از بین نمی‌رود و تنها راه درمان آن، جرمگیری توسط دندانپزشک است. به همین دلیل پیشگیری از تبدیل پلاک به جرم، کلید حفظ سلامت دهان و دندان است.
نقش مسواک زدن صحیح در جلوگیری از تشکیل پلاک
مسواک زدن تنها یک عادت روزمره نیست، بلکه خط دفاعی اول در برابر تشکیل پلاک دندانی است. زمانی که شما به‌درستی و با دقت دندان‌های خود را مسواک می‌زنید، ذرات غذا و لایه‌ی چسبنده پلاک که در طول روز روی سطح دندان‌ها شکل گرفته‌اند، به‌طور مؤثر حذف می‌شوند. استفاده از مسواک با سر مناسب و خمیر دندان حاوی فلوراید می‌تواند نقش مؤثری در جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه داشته باشد. البته مهم‌تر از همه، نحوه مسواک زدن است؛ حرکات دورانی، آرام و منظم که به لثه‌ها آسیب نزند و تمام سطوح دندان را دربرگیرد، کلید اصلی در حذف پلاک روزانه است.
روش های خانگی از بین بردن جرم دندان
- سدیم بیکربنات (سودا): می‌توانید مقداری سدیم بیکربنات را با مقداری آب مخلوط کنید تا یک پاسته تشکیل شود. این پاسته را بر روی مسواک بمالید و دندان‌ها را به طور معمول مسواک بزنید. سودا با خاصیت آبکشی و خنثی کننده اسیدها می‌تواند به تمیزی دندان‌ها کمک کند.
- اسید سیتریک: میوه‌هایی مانند لیمو، نارنگی و پرتقال حاوی اسید سیتریک هستند که می‌تواند به تمیزی دندان‌ها کمک کند. می‌توانید قطعه‌ای از پوست لیمو را روی دندان‌ها بمالید یا مقداری آب لیمو را با آب مخلوط کنید و پس از مسواک زدن به آن آغشته کنید. با این کار، اسید سیتریک موجود در لیمو به تمیزی دندان‌ها کمک می‌کند.
- اسید مالیک: اسید مالیک در توت‌ها موجود است و می‌تواند به تمیزی دندان‌ها کمک کند. می‌توانید توت‌ها را پوره کرده و آن را به عنوان یک ماده تمیزکننده روی دندان‌ها بمالید و سپس ده دقیقه صبر کنید و دندان‌ها را بشویید.
- روغن نعناع: روغن نعناع دارای خواص ضدباکتریایی است و می‌تواند به کاهش پلاک و بوی بد دهان کمک کند. می‌توانید چند قطره روغن نعناع را به مقداری آب اضافه کنید و با این محلول دهان خود را تمیز کنید.
- هیدروژن پراکسید: هیدروژن پراکسید می‌تواند به عنوان یک ضدعفونی کننده مورد استفاده قرار بگیرد. سپس می‌توانید مقداری از آن را با آب مخلوط کنید و به عنوان دهانشویه استفاده کنید؛ اما با استفاده از هیدروژن پراکسید باید احتیاط کنید و آن را با غلظت پایین استفاده کنید تا احتمال تحریک لثه‌ها را کاهش دهید.
از بین بردن سریع جرم دندان
اگر به دنبال راه‌حل‌های سریع برای از بین بردن جرم دندان هستید، چند روش ساده وجود دارد که می‌توانید امتحان کنید. اولین و موثرترین راه، استفاده از مسواک برقی است که می‌تواند به پاکسازی عمیق‌تر دندان‌ها کمک کند. همچنین، پاستاهای سفیدکننده که حاوی ذرات ریز هستند، می‌توانند به از بین بردن لکه‌ها و جرم‌ها کمک کنند. علاوه بر این، استفاده از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید می‌تواند به تقویت مینای دندان و جلوگیری از تجمع جرم کمک کند. همچنین می‌توانید از شستشوی دهان با آب نمک یا دهانشویههای ضدعفونی‌کننده برای تسکین و بهبود وضعیت دهان و دندان استفاده کنید.
قطره جرم گیر دندان
قطره جرم‌گیر دندان یکی از راه‌حل‌های موثر برای از بین بردن جرم و پلاک‌های دندانی است که می‌تواند به بهبود بهداشت دهان و دندان کمک کند. این قطره‌ها معمولاً حاوی ترکیبات خاصی هستند که به شکستن و حل کردن جرم‌های چسبیده به دندان‌ها کمک می‌کنند. استفاده منظم از قطره جرم‌گیر می‌تواند به جلوگیری از مشکلات دندانی مانند پوسیدگی و التهاب لثه کمک کند. کافی است چند قطره از این محصول را روی مسواک خود بزنید و به آرامی دندان‌ها را مسواک بزنید.
بهترین دهانشویه برای جرم دندان
برای حفظ سلامت دهان و دندان، انتخاب یک دهانشویه مناسب می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد. دهانشویههای حاوی کلرهگزیدین یکی از بهترین گزینه‌ها برای از بین بردن جرم دندان هستند. این محصولات به دلیل خاصیت ضدباکتریایی و ضدعفونی‌کننده خود، می‌توانند به کاهش پلاک و التهاب لثه کمک کنند. علاوه بر این، دهانشویههای حاوی فلوراید نیز به تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: صفر تا صد مراحل و مزایا جرمگیری دندان
اهمیت استفاده روزانه از نخ دندان در پاکسازی بین دندانی
حتی اگر بهترین مسواک دنیا را هم داشته باشید، باز هم نمی‌توانید به‌طور کامل فضای بین دندان‌ها را پاک کنید؛ اینجاست که نخ دندان وارد عمل می‌شود. استفاده روزانه از نخ دندان، تنها راهکار مؤثر برای از بین بردن پلاک و باقی‌مانده غذا در نواحی باریک بین دندان‌هاست؛ جایی که مسواک هرگز به آن نمی‌رسد. اگر این نواحی به حال خود رها شوند، به‌تدریج محل تجمع باکتری‌ها شده و منجر به پوسیدگی یا التهاب لثه می‌شوند. بنابراین، نخ دندان نه یک گزینه فرعی، بلکه یکی از ارکان اصلی بهداشت دهان و دندان محسوب می‌شود.
دهانشویههای ضدباکتری مؤثر برای بهداشت دهان
دهانشویههای ضدباکتری یکی از ابزارهای بسیار مؤثر در حفظ بهداشت دهان و دندان هستند. این محصولات با ویژگی‌های خاص خود می‌توانند به کاهش پلاک دندانی، جلوگیری از بوی بد دهان، و محافظت از لثه‌ها کمک کنند. استفاده از دهان‌شویه‌ها، به‌ویژه در مواقعی که دسترسی به مسواک دشوار است، گزینه‌ای عالی برای تکمیل روند روزانه بهداشت دهان می‌باشد. این مزایا عبارتند از:
- کاهش پلاک دندانی: دهانشویههای ضدباکتری می‌توانند پلاک‌های میکروبی را از بین برده و از تشکیل جرم جلوگیری کنند.
- جلوگیری از بوی بد دهان: ترکیبات ضدباکتری به طور مؤثر با میکروب‌های ایجادکننده بوی نامطبوع دهان مقابله می‌کنند.
- حفظ سلامت لثه‌ها: با کاهش تعداد باکتری‌ها، دهان‌شویه‌ها می‌توانند به کاهش خطر التهاب لثه و بیماری‌های لثه کمک کنند.
- دستگاه ایمنی دهان را تقویت می‌کند: برخی از دهان‌شویه‌ها به دلیل وجود مواد فلوراید، به تقویت مینای دندان و افزایش مقاومت آن در برابر پوسیدگی کمک می‌کنند.
بهترین جرم گیر دندان در داروخانه کدام است؟
در داروخانه‌ها می‌توانید انواع جرم‌گیرهای دندان را پیدا کنید. بهترین جرم‌گیر دندان ممکن است بستگی به سلیقه و نیاز شما داشته باشد، اما یکی از محبوب‌ترین و معروف‌ترین جرم‌گیرهای دندان در داروخانه عبارتند از:
- جرم‌گیرهای الکتریکی: این جرم‌گیرها دارای سری برس‌های الکتریکی هستند که با حرکت شدید و پرسرعت، پلاک و تارتار را از روی دندان‌ها و لثه‌ها برمی‌دارند؛ این نوع جرم‌گیرها معمولاً قابلیت تنظیم سرعت و شدت برس را دارند و به دلیل عملکرد قوی‌تر، می‌توانند پلاک بیشتری را از دندان‌ها بردارند.
- جرم‌گیرهای صوتی (آلتراسونیک): این جرم‌گیرها از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می‌کنند که به وسیله برس ارسال می‌شود. امواج صوتی به پلاک و تارتار متصل می‌شوند و با ارتعاش و لرزش، آنها را از روی دندان‌ها جدا می‌کنند. این نوع جرم‌گیر دقیق و کم‌آزار است و برای افرادی که حساسیت دندانی دارند، مناسب است.
نحوه کار دستگاه جرم گیری دندان به نوشته سایت شاپ دنت به این صورت است:
دستگاه جرم گیری دندانپزشکی دستگاه دستی است که دارای انتهای فلزی به شکل قلاب یا تیغه خمیده است. با تراشیدن سطح هر دندان، درست از بالا یا پایین خط لثه به سمت انتهای دندان عمل می کند. به حذف پلاک ها و لکه هایی که مسواک زدن نمی تواند به آنها برسد کمک می کند. جرم گیرهای اولتراسونیک نیز وجود دارند که با ارتعاش سریع (بین بیست هزار تا چهل و پنج هزار بار در ثانیه) در حین برداشتن جرم از سطوح دندان ها کار می کنند. بیشتر انرژی و در نتیجه گرما برای این دستگاه در نوک آن متمرکز است که به طور موثر با استفاده از یک جت آب خنک می شود.
دستگاه جرم گیری دندانپزشکی را می توان در خانه نیز استفاده کرد، اما دستگاه جرم گیر دندان خانگی نیاز به احتیاط دارند. خراش دادن بیش از حد می تواند به مینای دندان آسیب برساند یا لثه را برش دهد. قیمت دستگاه جرم گیری دندان خانگی و دستگاه ایرفلو بسته به برند و ویژگی های آن می تواند متفاوت باشد.
جرم‌گیرهای آبی: این جرم‌گیرها از آب با فشار قوی استفاده می‌کنند تا پلاک و تارتار را از دندان‌ها بردارند. آب با فشار قوی می‌تواند لایه‌های پلاک را برداشته و دندان‌ها را تمیز کند. برخی از جرم‌گیرهای آبی دارای تنظیمات مختلفی هستند تا فشار آب را بر اساس نیاز شما تنظیم کند.
روش‌های پیشگیری از جرم دندان
- مسواک‌زنی منظم: مسواک‌زنی به طور منظم و صحیح از جمله اقدامات اساسی در جلوگیری از تشکیل پلاک و جرم است. شما باید حداقل دو بار در روز، بهترین وقت مسواک‌زنی صبح و شب قبل از خواب را انتخاب کنید. همچنین مسواک باید دارای سر نرم و کوچک باشد تا به خوبی پلاک را از سطح دندان‌ها بردارد.
- استفاده از خمیر دندان با فلوراید: خمیر دندان حاوی فلوراید می‌تواند به شما در جلوگیری از تشکیل پلاک و جرم کمک کند. فلوراید عملکرد ضدباکتریایی دارد و می‌تواند باعث تقویت مینای دندان و جلوگیری از تسویه شده شود. بهتر است با دندانپزشک خود در مورد خمیر دندان مناسب و مقدار استفاده آن مشورت کنید.
- استفاده از نخ دندان: استفاده از نخ دندان به شما کمک می‌کند تا باقیمانده‌های غذایی و پلاک را که در فضاهای بین دندانی قرار می‌گیرند، بردارید. با استفاده از نخ دندان به طور روزانه، می‌توانید این مناطق را تمیز نگه دارید و ازتشکیل پلاک و جرم جلوگیری کنید.
- رعایت تغذیه سالم: تغذیه صحیح و متنوع باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و حفظ سلامت دهان و دندان می‌شود. مصرف میوه‌ها و سبزیجات غنی از ویتامین C و فیبر، می‌تواند به جلوگیری از تشکیل پلاک و جرم کمک کند. همچنین، مصرف آب به میزان کافی می‌تواند تشکیل پلاک را کاهش داده و دهان را تمیز نگه دارد.
- مراجعه منظم به دندانپزشک: با مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی‌های دوره‌ای و تمیزی دندان، می‌توانید بهداشت دهان و جلوگیری از تشکیل پلاک را تقویت کنید. دندانپزشک ممکن است پلاک و جرم را از روی سطح دندان‌ها پاک کند و به شما راهنمایی‌های بیشتری در مورد مراقبت دهانی صحیح بدهد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با خدمات عصب کشی دندان در شیراز
نتیجه گیری
همان طور که خواندید در طول زمان ممکن است که دندان‌ها از لایه‌هایی از پلاک جمع شوند که در نتیجع باید با رعایت مراقبت‌های بهداشتی آنها را درمان کرد. مراقبت منظم از بهداشت دهان و دندان، از جمله پاکسازی منظم پلاک، مسواک‌زنی، استفاده از نخ دندانی و مراجعه به دندانپزشک، مهمترین راه‌ها برای کاهش خطر ایجاد مشکلات دندانی و حفظ سلامت دهان است.
بنابراین، بهترین راه برای حفظ سلامت دندان و جلوگیری از پلاک، رعایت این توصیه‌ها و انجام مراقبت‌های منظم است. همچنین شما می‌توانید از دندانپزشک خود نیز برای از بین بردن پلاک و تارتارها کمک بگیرید. اگر شما نیز لمینت دندان در شیراز انجام داده‌اید دچار تارتار شده است و می‌خواهید از شر آنها راحت شوید، می‌توانید به دندانپزشکی دکتر قاسمی در شیراز مراجعه کنید. احی روی دندان‌های شما انجام شود.
لطفا در صورت تماس با مطب ذکر کنید که از طریق سایت تماس گرفته اید
سوالات متداول:
چه عواملی باعث تشکیل جرم و پلاک دندان می‌شوند؟
باکتری‌های دهان، مصرف مواد حاوی قند و کربوهیدرات‌ها، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و مصرف مواد دخانیات از عوامل اصلی بروز جرم دندان هستند.
چگونه می‌توان از تشکیل جرم و پلاک دندان جلوگیری کرد؟
مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان، شستشوی دهان با دهانشویه، مراجعه منظم به دندانپزشک، تغذیه سالم، کاهش مصرف قند و کربوهیدرات‌ها و ترک سیگار
مهمترین علائم بروز جرم و پلاک در دندان چیست؟
بوی بد دهان، لکه‌های زرد یا قهوه‌ای روی دندان‌ها، التهاب و خونریزی لثه‌ها و حساس شدن دندان‌ها از مهمترین علائم هستند.
سلام اقای دکتر برای لمینت دندان هم نیاز به جرمگیری هست؟
با سلام و احترام
بله، برای لمینت دندان نیز مانند سایر مواد دندانپزشکی، جرمگیری مهم است. این کار به حفظ بهداشت دهان و جلوگیری از تشکیل رسوبات و پلاک بر روی سطح لمینت‌ها کمک می‌کند.
سلام. من همیشه مشکل تشکیل جرم و پلاک دندان دارم و به نظرم هر چند وقت یکبار باید حتماً برای جرمگیری به دندانپزشک مراجعه کنم. آیا راهی هست که بتونم جلوی تشکیل جرم و پلاک دندان رو بگیرم؟ آیا مسواک زدن و نخ دندان زدن به تنهایی کافی هست یا روش‌های دیگه‌ای هم باید استفاده کنم؟
سلام خانم حسینی
خیلی خوشحالیم که این سوال رو پرسیدید چون جلوگیری از تشکیل جرم و پلاک دندان یکی از مراحل مهم در مراقبت دندانیه. مسواک زدن حداقل دوبار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید، استفاده از نخ دندان برای پاکسازی بین دندان‌ها و شستشوی دهان با دهانشویههای ضد باکتری می‌تونه خیلی مؤثر باشه. همچنین، کاهش مصرف غذاهای شیرین و چرب و نوشیدنی‌های قندی می‌تونه از تشکیل پلاک جلوگیری کنه. در نهایت، مهمترین نکته مراجعه منظم به دندانپزشک برای چکاپ‌های دوره‌ای و جرمگیری هست.
سلام. من همیشه نگران این هستم که پلاک دندان روی دندون‌هام تشکیل بشه. آیا فقط مسواک زدن کافیه یا راه‌های دیگه‌ای هم برای جلوگیری از تشکیل پلاک و جرم دندان وجود داره؟ مثلا دهان‌شویه‌ها یا مصرف مواد خاصی می‌تونه موثر باشه؟
سلام آقای جباری
سؤال خیلی خوبی پرسیدید. برای جلوگیری از تشکیل پلاک دندان، علاوه بر مسواک زدن و نخ دندان زدن، استفاده از دهانشویههای ضد باکتری می‌تونه مؤثر باشه چون این محصولات به کاهش باکتری‌های موجود در دهان و جلوگیری از تشکیل پلاک کمک می‌کنن. همچنین، مصرف غذاهای حاوی کلسیم مثل شیر و لبنیات می‌تونه به سلامت دندان‌ها کمک کنه. از مصرف زیاد مواد قندی و نوشیدنی‌های اسیدی مثل نوشابه‌ها پرهیز کنید چون این‌ها باعث افزایش خطر تشکیل جرم و پلاک می‌شن.