بیماری سرطان دهان؛ از علائم تا درمان

مراحل سرطان دهان

سرطان دهان به چهار مرحله تقسیم می شود که به طور کلی بر اساس اندازه تومور، میزان گسترش آن به غدد لنفاوی و بافت های مجاور و همچنین سلامت کلی شما تعیین می شود. این مراحل عبارتند از:

مرحله 0:

• کارسینوم in situ (CIS): در این مرحله، سلول های سرطانی فقط در لایه سطحی سلول های دهان (اپیدرم) قرار دارند. این نوع سرطان کمترین تهاجمی است و احتمال درمان آن بسیار بالا است.

مرحله 1:

• تومور 2 سانتی متر یا کوچکتر است و به بافت های عمیق تر دهان گسترش نیافته است.
• غدد لنفاوی درگیر نیستند.

مرحله 2:

• تومور بین 2 تا 4 سانتی متر است یا به بافت های عمیق تر دهان مانند عضلات یا استخوان ها گسترش یافته است.
• ممکن است غدد لنفاوی مجاور درگیر باشند.

مرحله 3:

• تومور بیش از 4 سانتی متر است یا به طور گسترده به بافت های دهان، از جمله عضلات، استخوان ها یا اعصاب حمله کرده است.
• غدد لنفاوی مجاور درگیر هستند.

مرحله 4:

• سرطان به سایر قسمت های بدن مانند گلو، حنجره، ریه ها، استخوان ها یا کبد (متاستاز) گسترش یافته است.

علاوه بر این مراحل، سرطان دهان گاهی اوقات به عنوان TNM طبقه بندی می شود:

• T: اندازه و محل تومور اولیه
• N: درگیری غدد لنفاوی
• M: متاستاز به سایر قسمت های بدن

با پیشرفت های اخیر در درمان سرطان دهان، نرخ بقا برای افراد در تمام مراحل به طور قابل توجهی افزایش یافته است. به عنوان مثال، نرخ بقا 5 ساله برای افراد مبتلا به مرحله 0 سرطان دهان بیش از 90٪ است، در حالی که نرخ بقا 5 ساله برای افراد مبتلا به مرحله 4 سرطان دهان حدود 20٪ است.

گزینه‌های درمانی برای سرطان دهان

گزینه‌های درمانی برای سرطان دهان به نوع، مرحله و سلامت کلی شما بستگی دارد. رایج‌ترین درمان‌ها عبارتند از:

جراحی:

• جراحی رایج‌ترین درمان برای سرطان دهان است. در جراحی، جراح تومور و بافت سالم اطراف آن را برمی‌دارد.
• نوع جراحی که انجام می‌شود به محل و اندازه تومور بستگی دارد.
• برخی از جراحی‌های رایج برای سرطان دهان عبارتند از:
  • برداشت وسیع: در این جراحی، جراح کل ناحیه‌ای از دهان که تحت تأثیر سرطان قرار گرفته است را برمی‌دارد.
  • گلوسکتومی: در این جراحی، بخشی از زبان که تحت تأثیر سرطان قرار گرفته است، برداشته می‌شود.
  • ماندیبولکتومی: در این جراحی، بخشی از فک پایین که تحت تأثیر سرطان قرار گرفته است، برداشته می‌شود.

پرتودرمانی:

• پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.
• پرتودرمانی ممکن است قبل یا بعد از جراحی یا به تنهایی استفاده شود.
• پرتودرمانی خارجی رایج‌ترین نوع پرتودرمانی برای سرطان دهان است. در این نوع پرتودرمانی، پرتوها از خارج از بدن به تومور تابانده می‌شوند.
• براکی‌تراپی نوع دیگری از پرتودرمانی است که در آن از منابع رادیواکتیو کوچک برای تابش پرتو به طور مستقیم به تومور استفاده می‌شود.

اهداف پرتو درمانی به نقل از کلینیک پردیس عبارت است از:

هدف اصلی رادیوتراپی (علاج، ادجوونت، نئوادجوونت، درمانی یا تسکینی) به نوع تومور، جای آن، مرحلۀ آن و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. تابش به کل بدن (TBI) تکنیکی در رادیوتراپی است که برای آماده سازی بدن برای دریافت پیوند مغز استخوان مورد استفاده قرار می گیرد. براکی تراپی، روش دیگری است که طی آن منبع پرتوی داخل یا در کار ناحیۀ مورد نظر برای درمان قرار می گیرد و باعث می شود تا پرتوگیری بافت های سالم در طی درمان سرطان هایی مانند پروستات، آندومتر، پستان و غیره کاهش یابد.

شیمی‌درمانی:

• شیمی‌درمانی از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در سراسر بدن استفاده می‌کند.
• شیمی‌درمانی ممکن است قبل یا بعد از جراحی یا به تنهایی استفاده شود.
• داروهای شیمی‌درمانی که معمولاً برای درمان سرطان دهان استفاده می‌شوند عبارتند از:
  • سیس‌پلاتین
  • کاربوپلاتین
  • 5-فلوئوروراسیل (5-FU)
  • دوستاکسئل

عوارض جانبی درمان سرطان دهان

درمان سرطان دهان می تواند عوارض جانبی متعددی به همراه داشته باشد. عوارض جانبی که تجربه می کنید به نوع درمان، مرحله سرطان و سلامت کلی شما بستگی دارد.

برخی از عوارض جانبی شایع درمان سرطان دهان عبارتند از:

• خشکی دهان: خشکی دهان می تواند باعث مشکلات جویدن، بلعیدن و صحبت شود. همچنین می تواند خطر ابتلا به عفونت دهان را افزایش دهد.
• درد: درد می تواند ناشی از خود تومور، درمان یا عوارض جانبی درمان مانند زخم دهان باشد.
• دشواری در بلعیدن: دشواری در بلعیدن می تواند ناشی از تومور، جراحی یا ورم باشد.
• تغییرات طعم: درمان سرطان دهان می تواند باعث ایجاد طعم فلزی در دهان یا از دست دادن حس چشایی شود.
• ریزش مو: شیمی درمانی می تواند باعث ریزش موی سر و صورت شود.
• خستگی: خستگی یک عارضه جانبی شایع درمان سرطان است.
• عفونت: درمان سرطان دهان می تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند و شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت قرار دهد.
• زخم دهان: زخم دهان می تواند دردناک و باعث مشکلات غذا خوردن و صحبت شود.
• تغییرات صدا: جراحی یا پرتودرمانی در ناحیه سر و گردن می تواند باعث تغییرات صدا مانند گرفتگی صدا یا مشکل در صحبت شود.
• مشکلات دندانی: پرتودرمانی به سر و گردن می تواند باعث پوسیدگی دندان، خشکی دهان و مشکلات لثه شود.
• بی حسی یا ضعف: جراحی یا پرتودرمانی می تواند باعث بی حسی یا ضعف در صورت، فک یا زبان شود.
• افسردگی و اضطراب: سرطان و درمان آن می تواند باعث افسردگی و اضطراب شود.