قارچ دهان و دندان، که به عنوان برفک دهان نیز شناخته میشود، یک عفونت قارچی رایج است که دهان و گلو را تحت تاثیر قرار میدهد. در حالی که قارچ دهان و دندان در میان بیماری های دهان معمولاً یک بیماری جدی نیست، اما میتواند ناراحت کننده باشد و در صورت عدم درمان، میتواند به سایر قسمتهای بدن گسترش یابد. دکتر سیروس قاسمی با سالها تجربه و تخصص در زمینه دندانپزشکی، میتواند به شما در تشخیص و درمان صحیح قارچ دهان و دندان کمک کند. او از جدیدترین روشهای درمانی برای ارائه بهترین نتیجه برای بیماران خود استفاده میکند. در این مقاله، به بررسی قارچ دهان و دندان، از جمله علائم، علل، عوامل خطر، تشخیص، درمان و پیشگیری از آن میپردازیم.
قارچ گلو و زبان چیست؟
قارچ گلو و زبان (برفک دهان) اگرچه معمولاً خطرناک نیست اما میتواند بسیار ناراحتکننده باشد و در صورت عدم درمان به مشکلات جدیتری منجر شود که با درمانهای مناسب و رعایت بهداشت دهان، میتوان این مشکل را به راحتی کنترل و از بازگشت آن جلوگیری کرد. علائم قارچ گلو و زبان شامل ظاهر شدن لکههای سفید و کرم رنگ بر روی زبان و داخل دهان، احساس سوزش و درد در ناحیه دهان و در موارد شدیدتر، مشکلات بلع و صحبت کردن را ایجاد میکند که این علائم ممکن است به تدریج تشدید شوند. این عفونت قارچی که اغلب زبان، لثهها، گلو و داخل دهان را تحت تأثیر قرار میدهد، این عفونت اغلب ناشی از رشد بیش از حد قارچ کاندیدا آلبیکنس بوده که به طور طبیعی در دهان وجود دارد، اما تحت شرایط خاصی مانند ضعف سیستم ایمنی، مصرف آنتیبیوتیکها و یا استفاده از دندان مصنوعی میتواند به سرعت گسترش یابد. برفک دهان میتواند در افراد در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در نوزادان، افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند شایع است.
لطفا در صورت تماس با مطب ذکر کنید که از طریق سایت تماس گرفته اید
انواع قارچ دهان
قارچ دهان، که به عنوان کاندیدیازیس دهانی نیز شناخته می شود، شایع ترین نوع عفونت قارچی در دهان است. این بیماری به دلیل رشد بیش از حد قارچ کاندیدا، به ویژه گونه کاندیدا آلبیکانس، ایجاد می شود. انواع دیگری از عفونت های قارچی دهان که کمتر شایع هستند عبارتند از:
- موکومایکوزیس: این عفونت قارچی نادر اما جدی، معمولاً افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف را تحت تاثیر قرار می دهد. موکومایکوزیس می تواند باعث آسیب به بافت دهان، صورت و مغز شود.
- کاندیدیازیس مری: این عفونت قارچی مری را تحت تاثیر قرار می دهد و بیشتر در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف دیده می شود. علائم کاندیدیازیس مری شامل درد هنگام بلع، سوزش سر دل و مشکل در بلع غذا است.
- کاندیدیازیس پوستی: این عفونت قارچی پوست دهان را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث ایجاد ضایعات قرمز، پوسته پوسته و دردناک می شود. کاندیدیازیس پوستی بیشتر در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف دیده می شود.
علت ایجاد قارچ دهان
عوامل مختلفی میتوانند منجر به قارچ دهان و سایر عفونتهای قارچی دهان شوند، از جمله:
- استفاده از آنتیبیوتیکها به مدت طولانی
- آنتیبیوتیکها میتوانند باکتریهای "خوب" را در دهان از بین ببرند و به رشد بیش از حد قارچها، به ویژه قارچ کاندیدا آلبیکانس اجازه دهند. این امر به ویژه زمانی که آنتیبیوتیکها به مدت طولانی یا برای عفونتهای شدید استفاده شوند، محتملتر است.
- دیابت
- افراد مبتلا به دیابت، قند خون بالایی دارند که میتواند به رشد قارچها کمک کند. قند خون بالا یک محیط ایده آل برای رشد قارچ ها ایجاد می کند.
- سیستم ایمنی ضعیف
- افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف، مانند افراد مبتلا به HIV/AIDS، افراد تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی، و افراد مبتلا به بیماری های خاص مانند لوسمی، بیشتر در معرض ابتلا به قارچ دهان و سایر عفونت های قارچی دهان هستند. سیستم ایمنی ضعیف توانایی بدن را برای مبارزه با عفونت ها، از جمله عفونت های قارچی، کاهش می دهد.
- خشکی دهان
- بزاق به شستشوی دهان و از بین بردن قارچ ها کمک می کند. افراد مبتلا به خشکی دهان (به نام زروستومیا) به دلیل بیماری های خاص، داروها یا علل دیگر، بیشتر در معرض ابتلا به قارچ دهان و سایر عفونت های قارچی دهان هستند. کمبود بزاق اجازه می دهد تا قارچ ها به راحتی در دهان رشد کنند.
- استفاده از پروتزهای دندانی
- پروتزهای دندانی، به ویژه اگر به درستی جا نیفتاده باشند یا تمیز نشوند، می توانند محیطی گرم و مرطوب برای رشد قارچ ها ایجاد کنند. این امر به ویژه در افراد مسن که بیشتر از پروتزهای دندانی استفاده می کنند، شایع است.
- سایر عوامل
- برخی از بیماری ها مانند بیماری آدیسون و بیماری گریوز نیز می توانند خطر ابتلا به قارچ دهان را افزایش دهند.
- مصرف بیش از حد الکل و سیگار کشیدن نیز می تواند به سلامت دهان و دندان آسیب برساند و خطر ابتلا به عفونت های قارچی را افزایش دهد.
- نوزادان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف خود نیز بیشتر در معرض ابتلا به قارچ دهان هستند.
بیشتر بخوانید: لمینت دندان در شیراز
علائم قارچ دهان
علائم قارچ دهان میتواند شامل موارد زیر باشد:
- لکههای سفید رنگ و خامهای: این لکهها که به آن ها پلاک قارچی نیز گفته میشود، معمولاً روی زبان، داخل گونهها و گاهی اوقات روی سقف دهان، لثهها و لبها ظاهر میشوند. این لکهها ممکن است دردناک باشند یا نباشند و به راحتی میتوان آنها را جدا کرد و ممکن است سطحی قرمز و خونریزیکننده در زیر آنها باقی بماند.
- درد یا سوزش: قارچ دهان میتواند باعث درد یا سوزش در دهان، به خصوص هنگام غذا خوردن یا نوشیدن شود.
- مشکل در بلع: در موارد شدید، قارچ دهان میتواند باعث مشکل در بلع شود.
- طعم ناخوشایند: قارچ دهان میتواند باعث طعم ناخوشایند در دهان شود.
- خشکی دهان: افراد مبتلا به قارچ دهان ممکن است خشکی دهان را نیز تجربه کنند.
- ترک خوردگی در گوشههای دهان: قارچ دهان میتواند باعث ایجاد ترکهایی در گوشههای دهان شود.
قارچ دهان و دندان مسری است؟
قارچ دهان تا حدودی مسری است، اما به طور کلی فقط برای افراد با سیستم ایمنی ضعیف مسری در نظر گرفته میشود.
قارچ کاندیدا، قارچی که باعث ایجاد قارچ دهان میشود، به طور طبیعی در دهان بسیاری از افراد سالم وجود دارد. با این حال، در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، این قارچ میتواند به طور بیش از حد رشد کند و باعث ایجاد عفونت شود.
افراد در معرض خطر ابتلا به قارچ دهان مسری:
- نوزادان و شیرخواران: سیستم ایمنی نوزادان و شیرخواران هنوز به طور کامل تکامل نیافته است، بنابراین آنها بیشتر در معرض ابتلا به قارچ دهان مسری از مادران آلوده هستند.
- افراد مسن: سیستم ایمنی افراد با افزایش سن ضعیفتر میشود، بنابراین آنها بیشتر در معرض ابتلا به قارچ دهان مسری هستند.
- افراد مبتلا به بیماریهای خاص: افراد مبتلا به دیابت، HIV/AIDS، سرطان یا سایر بیماریهایی که سیستم ایمنی را ضعیف میکنند، بیشتر در معرض ابتلا به قارچ دهان مسری هستند.
- افرادی که تحت درمان با آنتیبیوتیکها، استروئیدها یا سایر داروهایی که میتوانند سیستم ایمنی را ضعیف کنند، قرار میگیرند.
بیشتر بخوانید: برای جلوگیری از پوسیدگی دندانها چه اقداماتی انجام دهیم؟
نحوه انتقال قارچ دهان مسری
- از طریق تماس مستقیم: قارچ دهان میتواند از طریق بوسیدن، به اشتراک گذاشتن غذا یا ظروف و سایر تماسهای نزدیک با فرد آلوده منتقل شود.
- از طریق قارچهای موجود در هوا: در موارد نادر، قارچ کاندیدا میتواند از طریق هوا از فرد آلوده به افراد دیگر منتقل شود.
پیشگیری از قارچ دهان مسری
- حفظ بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن یک بار در روز میتواند به کاهش خطر ابتلا به قارچ دهان و سایر عفونتهای دهان کمک کند.
- از به اشتراک گذاشتن غذا یا ظروف با افراد مبتلا به قارچ دهان خودداری کنید.
- دستهای خود را بعد از تماس با فرد مبتلا به قارچ دهان به طور مرتب بشویید.
- اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، با پزشک خود در مورد اقدامات پیشگیرانه اضافی برای جلوگیری از قارچ دهان مسری صحبت کنید.
درمان قارچ دهان و دندان
درمان عفونت قارچی دهان معمولاً با توجه به شدت عفونت و علائم بیمار متفاوت است. درمانهای رایج شامل استفاده از داروهای ضد قارچ دهانی و رعایت بهداشت دهان و دندان مانند مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان، و شستشوی دهان با آب نمک و…که میتواند به کاهش تعداد قارچها و جلوگیری از بازگشت عفونت کمک کند، در ادامه به بررسی انواع روشهای درمانی میپردازیم:
داروهای ضد قارچی موضعی:
- این داروها به صورت دهانشویه، قرص مکیدنی یا پماد تجویز میشوند.
- داروهای ضد قارچی موضعی رایج عبارتند از نیستاتین، میکونازول و کلوتریمازول.
داروهای ضد قارچی خوراکی:
- این داروها برای افراد مبتلا به قارچ دهان شدید یا مکرر تجویز میشوند.
- داروهای ضد قارچی خوراکی رایج عبارتند از فلوکونازول و ایتراکونازول.
درمانهای خانگی:
- برخی از درمانهای خانگی که ممکن است به تسکین علائم برفک دهان کمک کنند عبارتند از:
- آب نمک: 1/2 قاشق چایخوری نمک را در 1 فنجان آب گرم مخلوط کنید و چند بار در روز با آن دهان خود را بشویید.
- ماست: ماست حاوی پروبیوتیکهایی است که میتواند به مبارزه با قارچ کاندیدا کمک کند. یک قاشق غذاخوری ماست را چند بار در روز میل کنید یا آن را روی دهان خود بمالید و بگذارید 10 تا 15 دقیقه بماند و سپس بشویید.
- روغن نارگیل: روغن نارگیل دارای خواص ضد قارچی است. یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل را در دهان خود بچرخانید و 10 تا 15 دقیقه قبل از بلعیدن آن را مزه کنید.
نتیجه گیری
قارچ دهان (برفک دهان)، رقص ناخوانده قارچ در دهان شما، تجربهای ناخوشایند و آزاردهنده است. لکههای سفید، سوزش، طعم ناخوشایند و خشکی دهان، همگی از مزاحمتهای این قارچ مزاحم هستند.
اما نگران نباشید! این رقص ناخوانده قارچ در دهان موقتی است. با کمی آگاهی، مراقبت و درمان مناسب میتوانید این مهمان ناخوانده را از دهان خود بیرون کنید و دوباره طعم سلامتی را بچشید.
به یاد داشته باشید: پیشگیری همیشه بهتر از درمان است! با رعایت نکات سادهای که ذکر شد، میتوانید از شر این مهمان ناخوانده خلاص شوید و از سلامتی دهان و دندان خود لذت ببرید.
لطفا در صورت تماس با مطب ذکر کنید که از طریق سایت تماس گرفته اید